Naast het opsporen van individuele zaken van regelovertreding doen we ook onderzoek naar meer georganiseerde en grootschalige fraude. Dit type onderzoek heeft vooral als doel inzicht te verkrijgen in (mogelijke) fraudefenomenen, zodat we daarover adviezen kunnen geven aan de verschillende UWV‑onderdelen, de ketenpartners en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). In 2017 hebben we met betrekking tot grootschalige fraude in totaal € 12,5 miljoen teruggevorderd (€ 7,8 miljoen voor door UWV afgedane zaken en € 4,7 miljoen voor zaken die we voor strafrechtelijke vervolging hebben overgedragen aan het Openbaar Ministerie). In 2016 ging het om in totaal € 10,5 miljoen (€ 5,3 miljoen respectievelijk € 5,2 miljoen). In 2017 hebben we € 786.700 aan boetes opgelegd (2016: € 631.800) en € 18,0 miljoen bespaard doordat uitkeringen zijn stopgezet of niet zijn toegekend (2016: € 13,4 miljoen). Hieronder lichten we enkele relevante onderzoeken kort toe.
Gefingeerde dienstverbanden
We doen onderzoek naar dienstverbanden die alleen op papier bestaan en op basis waarvan onterecht een uitkering wordt geclaimd. Wij werken hierbij nauw samen met de Inspectie SZW. In 2017 heeft UWV € 3,2 miljoen in verband met gefingeerde dienstverbanden teruggevorderd. Daarnaast is € 2,7 miljoen bespaard door het stoppen of niet toekennen van WW‑uitkeringen als gevolg van onderzoek naar gefingeerde dienstverbanden.
Faillissementen
We doen onderzoek naar mogelijk onterecht aangevraagde WW‑faillissementsuitkeringen. Doordat we onterechte aanvragen niet toekenden, hebben we in 2017 € 1,3 miljoen op deze uitkeringslasten bespaard.
Hennepteelt
We doen ook onderzoek naar inkomsten uit hennepteelt die niet zijn opgegeven als inkomsten naast een uitkering. Bij de bestrijding van uitkeringsfraude gerelateerd aan hennepteelt is in 2017 een bedrag van € 1,9 miljoen teruggevorderd.
Gezondheidsfraude
Er is sprake van gezondheidsfraude als een klant, zonder dat te melden bij UWV, activiteiten vertoont die niet passen bij zijn door ons vastgestelde belastbaarheid. Als er sprake is van vermoedelijke gezondheidsfraude, dan verstrekken we deze informatie voor een (her)beoordeling door een verzekeringsarts. In 2017 is in 34 gevallen de uitkering beëindigd of verlaagd. Daarnaast zijn 40 herbeoordelingen uitgevoerd naar aanleiding van onderzoek naar fraude met het persoonsgebonden budget (pgb). De totale besparing als gevolg van (her)beoordelingen in het kader van gezondheidsfraude is € 14 miljoen. UWV en het Verbond van Verzekeraars hebben in april 2017 een convenant afgesloten voor samenwerking op het terrein van de aanpak van gezondheidsfraude. Omdat er minder meldingen zijn gedaan dan verwacht, is de pilot verlengd tot 31 januari 2018.
Wijzigen inkomstenverhouding WW
Er zijn inmiddels 297 directeur‑grootaandeelhouders onderzocht die in de polisadministratie hun inkomstenverhouding hebben veranderd om zo mogelijk in aanmerking te komen voor een WW‑uitkering. Daarvan bleken 78 signalen onderzoekwaardig te zijn. Die worden verder onderzocht; eind februari 2018 wordt het eindrapport opgeleverd.
Fictieve inkomensverhoging voor aanvraag WIA
We hebben het fenomeen ‘inkomstenverhoging vóór beoordeling WIA’ inzichtelijk gemaakt. Als een werknemer arbeidsongeschikt is in de zin van de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA), dan vormen de gegevens uit de polisadministratie de basis om het recht, de hoogte en duur van de WIA‑uitkering vast te stellen. Wanneer deze gegevens vóór de beoordeling worden gewijzigd, dan kan dat leiden tot een hogere uitkering. Werkgevers kunnen de inkomstenopgaven van hun werknemers met een terugwerkende kracht van 5 jaar corrigeren. Met data‑analyse is de omvang van dit fenomeen en de te onderzoeken doelgroep in kaart gebracht. Voor dit thema zijn 150 signalen onderzocht, waarvan er 33 onderzoekwaardig zijn. Afhankelijk van de uitkomsten gaan we na of er preventieve maatregelen genomen kunnen worden en in welke frequentie we eventuele toekomstige onderzoeken op dit fenomeen zouden moeten uitvoeren.
Interventieactiviteiten
Bij de interventieactiviteiten die de Landelijke Stuurgroep Interventieteams (onder voorzitterschap van het ministerie van SZW) initieert, trekken we samen op met onder andere de Inspectie SZW en de Belastingdienst. Doel is onder meer om misstanden, uitbuiting en uitkeringsfraude gezamenlijk aan te pakken. Momenteel lopen er diverse projecten waaraan UWV actief deelneemt. Het project Aanpak malafide uitzendbureaus en het project Schoonmaak zijn hier voorbeelden van. Binnen de verschillende projecten zetten we preventieve en repressieve instrumenten in. Een van de preventieve acties is het veelvuldig uitvoeren van controles op de werkplek. Samen met onze ketenpartners nemen we ook regelmatig deel aan lokale interventieactiviteiten.